Arbeidsrechtbank Antwerpen

In ondersteuning van de actie onder leiding van het Hof van Cassatie op  27.06.2025, spreekt de eerste voorzitter van het hof van beroep Antwerpen, Bart Willocx, deze rede uit.

Beste collega’s, beste mensen, dank om hier aanwezig te zijn en dank aan de procureur-generaal om mij het woord te geven.

Ik spreek als eerste voorzitter van het hof van beroep Antwerpen, maar ik wil ook staan voor alle magistraten en voor alle medewerkers van de hoven en de rechtbanken van ons land.

Deze bijeenkomst is uniek en wijst op de boosheid binnen onze hoven en rechtbanken. Die boosheid is er niet, ook al willen sommigen het graag zo voorstellen, gewoon omdat men andermaal en ingrijpend wil besparen op onze pensioenen. Die boosheid is er wel omdat we allemaal samen al jaren met te weinig middelen en middels grote inspanningen er telkens opnieuw het beste van maken, maar we nu moeten vaststellen dat het vooruitzicht op een echt beter functionerende justitie, dreigt te verdwijnen.

We staan, en jullie allen staan hier ook letterlijk, voor een justitie die haar opdracht écht kan vervullen. Ik denk aan de burger die zijn geschil behandeld wil zien op een eigentijdse manier, op een korte termijn, niet na jaren, wat nu te vaak niet mogelijk is.  Ik denk ook aan de exploderende werklast in vele domeinen. Dit verdient veel meer aandacht, en procedures en middelen aangepast aan deze tijd.

Wij korpschefs zitten midden in het systeem en zien dat het zal vastlopen. Vele problemen zijn inderdaad niet nieuw, jammer genoeg, maar het gaat erom dat na een eerste beperkte herfinanciering, vijf jaar geleden, men schijnbaar geen substantiële budgetten meer wil uittrekken om na decennia van onderfinanciering justitie terug perspectief te geven. We vragen niet alles, meteen, hier en nu, maar wel afdoende plannen en keuzes ten gronde, en bijhorende budgetten. Geen borrelnootjes. Geen zoethouders tot de volgende regering. Die tijd hebben we niet, en de burger zeker niet.

We staan voor veilige werkomstandigheden. Wat met een aantal gebouwen, waar het volstrekt niet hygiënisch is, de schimmel bijvoorbeeld op de muren staat, of het onveilig is om te werken? Een supermarkt is vaak beter beveiligd. Mogen we enig respect vragen voor de fysieke integriteit van onze medewerkers en onze bezoekers?

We staan voor een veilige samenleving. Wat met de middelen voor de aanpak van de georganiseerde criminaliteit? In Antwerpen en in Brussel zijn er dagelijks zware geweldsincidenten, steeds meer. Deze zaken moeten snel en kwalitatief kunnen worden behandeld, wat nu soms niet kan met alle gevolgen van dien voor de veiligheid van de mensen, ook voor de veiligheid van onze eigen mensen die steeds vaker bedreigd worden. De burger verdient een veilige samenleving, niet alleen geopolitiek, maar ook in de eigen buurt. Dit vergt een justitieapparaat die dit kan waarmaken.

Wij staan voor de basisprincipes van de rechtsstaat. Beslissingen moeten kwalitatief en onafhankelijk kunnen genomen worden en correct worden uitgevoerd. Vele vonnissen en arresten worden echter geheel of ten dele niet uitgevoerd, of op een slechte manier, denken we aan de overbevolking van onze gevangenissen, maar ook aan de schrijnende tekorten in de jeugdhulp of in andere hulpverlening, of aan de steeds groter wordende groep mensen met verslavings- of psychische problemen. Wij nemen de verantwoordelijkheid en de beslissingen, maar er volgt geen adequate uitvoering, met veel menselijke schade, en ook met onveiligheid tot gevolg.

We staan voor respect voor onze ketenpartners. De problematiek van de tekorten in de werkings- en gerechtskosten blijft voort etteren: niet, te laat of te weinig betaalde prestaties, onvoldoende geld voor essentiële zaken, ook niet voor onze eigen mensen. Dit alles heeft grote gevolgen, denken we aan detenties die aanslepen of aan gebrekkige risicotaxaties, maar ook aan advocaten die dreigen af te haken voor de juridische bijstand of voor andere taken.

Het budget dekt al heel lang niet meer de jaarlijkse structurele kosten, zo bijvoorbeeld voor IT. We leven in een data gedreven maatschappij, waarin AI een hoge vlucht neemt, justitie kan niet achterblijven. Deze ontwikkelingen houden risico’s in, maar bieden ook grote mogelijkheden, zeker in tijden van tekorten, voor een betere dienstverlening, voor een efficiëntere organisatie en voor meer kwaliteit en rechtvaardigheid, maar… digitalisering  blijft in de praktijk een verre wensdroom.

Wij staan als korpschefs voor onze mensen. Wij weten zeer goed dat onze mensen ons enige, maar ook ons grote kapitaal zijn. Net daarom is het zo frustrerend te moeten vaststellen dat men ook op dat vlak niet echt wil luisteren of handelen, denken we aan de pensioenkwestie. Afwezigen worden niet of te laat vervangen, maar vooral, werken voor justitie, als magistraat of als medewerker, wordt steeds minder aantrekkelijk hoewel we net kwaliteitsvolle mensen moeten kunnen aantrekken. Werken voor justitie geeft veel voldoening omdat we een verschil maken voor mensen en dit in volle onafhankelijkheid kunnen doen. Maar door de slechte werkomstandigheden, waaronder de hoge werklast en de soms te lage vergoedingen vinden we alsmaar moeilijker mensen, wat op termijn justitie en de hele rechtsstaat zal uithollen. Het helpt daarbij ook niet dat justitie zich als een onbetrouwbare werkgever toont, die bovendien niet openstaat voor echt overleg.

Wij staan voor deze duidelijke oproep: het is 5 voor 12, stop deze negatieve spiraal. Ze zal de burger en de democratie uiteindelijk veel meer kosten. Stop de schuldige verwaarlozing van justitie, en laat ons samen, de drie machten in dit land, ieder met de nodige zelfkritiek, werken aan een gedragen visie voor de aanslepende problemen, ondersteund door substantiële, realistische budgetten.

En tot slot: wij staan recht. Wij staan recht voor de burger, voor de samenleving, voor rechtvaardigheid. De vraag die rest is: staat ook de regering mee recht?