Arbeidshof Antwerpen

“Hoe kunnen we de veiligheid van de maatschappij garanderen als we niet eens de middelen hebben om de veiligheid van onze mensen, bezoekers en gebouwen te verzekeren?”

Dreiging is geen uitzondering meer

Dagelijks worden justitiemedewerkers geconfronteerd met situaties die hun fysieke of psychische veiligheid bedreigen. Rechters worden geïntimideerd of bedreigd door partijen. Griffiemedewerkers krijgen te maken met agressie aan het onthaal.

Aan de politierechtbank sloeg een man onlangs helemaal tilt bij het afgeven van zijn rijbewijs. Vrederechters kregen thuis dreigpost, werden opgezocht of verbaal belaagd.

In het vredegerecht van Tielt (ressort Gent) werd zelfs brandgesticht via de brievenbus. Computers en dossiers raakten beschadigd, het gebouw moest tijdelijk sluiten.

Ook in de zittingszaal laait de spanning soms op. Een Antwerpse vrederechter getuigt:

“Ik ben wel wat gewoon, maar toen een huurder me op zitting bedreigde met een keeldoorsnijdend gebaar, was ik er niet gerust in – en mijn griffier evenmin.”

Geen basisveiligheid

Ondanks de duidelijke risico’s ontbreken in veel gerechtsgebouwen de meest basale veiligheidsmaatregelen:

• geen scanstraat, of wel een detectiepoort die wegens personeelstekort nooit gebruikt wordt (zoals in Hasselt)
• geen camera's bij de inkom
• geen badgebeveiliging of werkende paniekknoppen
• geen afgeschermd onthaal

Het is hallucinant om vast te stellen dat de bodes (deurwachters) aan de zittingszalen vaak de eerste personen zullen zijn die een bezoeker met slechte bedoelingen zal tegenkomen. Dit zijn vaak onderbetaalde gepensioneerden zonder ernstig statuut of vorming in het omgaan met agressie. Dit mag men dan ook van hen niet verwachten.

In het Vlinderpaleis in Antwerpen passeren dagelijks zo’n 1300 mensen door de scanstraat. Volgens het veiligheidspersoneel heeft de helft iets op zak dat niet naar binnen mag – gaande van scharen en gereedschap tot verboden wapens of drugs. In de meeste andere gebouwen ontbreekt zo’n detectie volledig.

In Hasselt is er een metaaldetectieportiek die 10.000 euro per jaar aan onderhoud kost, maar nooit gebruikt kan worden door een gebrek aan veiligheidspersoneel. Dit illustreert het gebrek aan visie, middelen voor opvolging en een totaal gebrek aan veiligheidscultuur.

Ook binnen de muren is er geen zekerheid

Onderzoeksrechters, jeugdrechters en vrederechters kregen al fysieke aanvallen te verwerken in hun eigen kabinet, zelfs in een zogenaamd beveiligd gebouw. Eén van hen moest maandenlang in een safehouse verblijven na doodsbedreigingen.

Een jeugdrechter werd onlangs geconfronteerd met agressie. Daarna werd bij een huiszoeking een geladen pistool gevonden.

Ondertussen blijft het wachten op een gecoördineerd veiligheidsplan voor justitie. Er is bovendien geen interne psychologische opvang zoals bij de politie of het leger – hooguit een telefoonnummer in Brussel van een externe dienst waar men in bepaalde situaties psychologische ondersteuning kan krijgen.

De beveiliging van gebouwen in detail

In het huidige organisatiemodel van de eerstelijnsrechtspraak wordt er sterk ingezet op de nabijheid van justitie voor de burgers.

Minstens moet in eerste fase overal waar er correctionele zaken worden behandeld, de toegang worden beveiligd via een scanstraat bemand door hiertoe opgeleid veiligheidspersoneel, minstens door deskundig veiligheidspersoneel of politie. Dit ontbreekt volledig in de Britselei (zetel van het hof van beroep in Antwerpen), in Mechelen, Turnhout, Hasselt en Tongeren.

Om de veiligheid van rechters, procureurs, griffiers en personeel, maar ook de bezoekers op deze locaties te garanderen moet minstens in alle gebouwen van justitie:

• aan de ingang van elk gerechtsgebouw een camera hangen om te filmen wie binnen en buiten gaat
• de toegang tot de werkplekken (griffie, parketsecretariaat, bureau magistratens) beveiligd zijn met badgedeuren
•  het onthaal / balie op de griffie/parketsecretariaat afgeschermd zijn met (kogelvrij) glas
• er paniekknoppen zijn in elke zittingszaal, raadkamer, griffie, bureau (vrede)rechter /substituut (indien geen badgedeur)
•  er een deurwachter aanwezig is bij elke zitting die noteert wie precies in de zaal aanwezig is, en die een opleiding heeft gevolgd in het omgaan met agressie

Op dit ogenblik ontbreken deze middelen in de meeste gebouwen of zijn zij slechts in onvoldoende mate aanwezig. Dit heeft tot gevolg dat de meeste gerechtsgebouwen feitelijk ‘open huizen’ zijn met onvoldoende afscherming tegen mogelijke aanvallen.

Nochtans krijgen zowel het personeel van de griffies als de magistraten te maken met (verbale) agressie en dreigementen (bv. dreigbrieven), en dit zeker niet alleen in strafzaken.

Bovendien vertonen enkele gebouwen dermate gebreken dat de veiligheid en gezondheid van gebruikers en bezoekers in het gedrang kunnen komen (zie actie van week 2 over de gebouwen). Een veilige werkomgeving is nochtans een essentieel onderdeel van ‘welzijn op het werk’.

Ondanks de inspanningen van de dienst infrastructuur van de FOD Justitie blijken er niet voldoende financiële middelen te zijn om aan deze gebreken te verhelpen of nieuwe gebouwen ter beschikking te stellen. Ook de Regie der Gebouwen kampt met een gebrek aan financiële middelen.

Veiligheid is welzijn. Veiligheid is recht.

Wie zich onveilig voelt op het werk, kan geen kwalitatieve rechtspraak leveren. Veiligheid is geen extraatje, maar een voorwaarde om justitie mogelijk te maken. Toch blijkt er bij FOD Justitie en de Regie der Gebouwen geen voldoende budget of slagkracht om hierin te investeren.

Onze eis

De leidinggevenden van zetel en parket vragen dringende maatregelen:

• camera’s
• paniekknoppen
• badgedeuren
• deurwachters aan de vredegerechten
• scanstraten
• afscherming
• opleiding en psychologische ondersteuning
• afscherming en bescherming van magistraten ook in hun privéleven
• omvattende bescherming en ondersteuning bij bedreigingen

Voor een veilige justitie, in het belang van iedereen.

Onze oproep tot een “Pact voor Justitie” 

We nodigen zowel de regering als het parlement uit om zo snel mogelijk in overleg te gaan met de nationale organen van de rechterlijke macht. Er is dringend nood aan een respectvolle dialoog, niet aan polarisering. Deze respectvolle dialoog moet snel duidelijkheid brengen over de bedoelingen van de regering op het vlak van justitie, en het personeelsbeleid in het bijzonder.  

Wij blijven zoals steeds onze kerntaken opnemen. Wij blijven opkomen voor de grondrechten van alle burgers. Maar wij spreken nu ook luider dan ooit over wat ons het werken onmogelijk maakt.  

De leidinggevenden van zetel en openbaar ministerie
van het rechtsgebied Antwerpen en Limburg.

Bart Willocx, eerste voorzitter hof van beroep Antwerpen
Guido Vermeiren, procureur-generaal hof van beroep Antwerpen
Dirk Torfs, eerste voorzitter arbeidshof Antwerpen

Frank Bleyen, procureur des Konings Limburg
Christine Coopmans, voorzitter rechtbank van eerste aanleg Limburg
Franky De Keyzer, procureur des Konings Antwerpen
Mieke De Rieck, voorzitter arbeidsrechtbank Antwerpen - Limburg
Christian Denoyelle, voorzitter vrederechters en rechters in de politierechtbank Antwerpen
Karolien Ilsbroukx, voorzitter vrederechters en rechters in de politierechtbank Limburg
Tijs Laurens, voorzitter ondernemingsrechtbank Antwerpen - Limburg
Annelies Laureyssens, voorzitter rechtbank van eerste aanleg Antwerpen
Bart Wens, arbeidsauditeur Antwerpen - Limburg