Als een van de partijen het oneens is met een beslissing van de rechtbank van eerste aanleg, inclusief de familie- en jeugdrechtbank, of de ondernemingsrechtbank, kan deze in beroep gaan bij het hof van beroep.

5 hoven van beroep

Zetel van de hoven van beroep.

België is gerechtelijk ingedeeld in vijf rechtsgebieden met elk een hof van beroep namelijk Antwerpen, Gent, Brussel, Luik en Bergen.

Kamers en samenstelling.

Het hof van beroep bestaat uit verschillende kamers, namelijk voor burgerlijke zaken, voor correctionele zaken, familie- en jeugdzaken en voor minnelijke schikking.

Meer over de samenstelling van het rechtscollege, vindt u onder 'zittende magistraten'.

Openbaar ministerie.

Het ambt van Openbaar Ministerie bij het hof van beroep wordt waargenomen door de procureur-generaal, de eerste advocaat-generaal, één of meerdere advocaten-generaal en één of meerdere substituten-procureur-generaal.

Meer uitleg vindt u onder 'staande magistraten'.

Griffie.

Meer uitleg over de griffier en de griffie vindt u onder 'griffier' en 'griffie".

Bevoegdheden.

Het hof van beroep is het rechtscollege dat de hogere beroepen behandelt tegen de uitspraken van de rechtbank van eerste aanleg en de ondernemingsrechtbank. Er worden geen zaken rechtstreeks voor het hof van beroep ingeleid (mits uitzonderingen).

De hoger beroepen hebben betrekking op strafzaken, burgerlijke zaken, handelszaken en fiscale zaken.

Als een van de partijen het oneens is met een beslissing van de rechtbank van eerste aanleg of de ondernemingsrechtbank, kan deze in beroep gaan bij het hof van beroep. Het hof van beroep onderzoekt de rechtszaak dan een tweede keer. Elke partij – de veroordeelde, de burgerlijke partij, de eisende partij, de verwerende partij of het Openbaar Ministerie – kan in beroep gaan, behalve in de gevallen waarin geen hoger beroep mogelijk is.

Het hof van beroep is de beroepsinstantie van de rechtbanken van eerste aanleg, de ondernemingsrechtbank en de voorzitters van die instanties.

Het hof van beroep behandelt in beroep de vonnissen van de rechtbank van eerste aanleg en van de ondernemingsrechtbank. Het behandelt ook de beslissingen van de voorzitter van die rechtbanken in beroep.

Daarnaast behandelt het rechtscollege in hoger beroep ook:

  • de beslissingen van het prijsgerecht (enkel Hof van Beroep Brussel);
  • de beslissingen gegeven door Belgische consuls in het buitenland (enkel Hof van Beroep Brussel);
  • de beslissingen inzake verkiezingen gegeven door het college van burgemeester en schepenen en door de hoofdbureau's.

Bovendien kan er bij de kamer van inbeschuldigingstelling hoger beroep worden aangetekend tegen beschikkingen van de raadkamer. Als een verdachte bijvoorbeeld niet akkoord gaat met een beslissing omtrent zijn aanhouding, kan hij altijd hoger beroep instellen bij de kamer van inbeschuldigingstelling. Verder speelt de kamer van inbeschuldigingstelling een beslissende rol voor de verwijzing van de verdachte naar het hof van assisen.

Het hof van beroep heeft een aantal bijzondere bevoegdheden.

Het hof van beroep neemt daarnaast ook kennis van beroepen vermeld in een aantal bijzondere wetten.

Hierna vindt u enkele voorbeelden:

  • toezicht op de financiële sector en de financiële diensten;
  • wet tot regeling van een beroepsprocedure in het kader van de bescherming tegen valsmunterij;
  • wet betreffende de organisatie van de electriciteitsmarkt;
  • wet op de openbare overnamebedingen.
Het hof van beroep heeft ook een aantal bestuurlijke bevoegdheden.

Zo neemt het hof van beroep kennis van:

  • van aanvragen om eerherstel inzake faillissement;
  • rechtsvorderingen tot vervallenverklaring van de nationaliteit.
Zittende magistraten
De eerste voorzitter heeft de leiding over het Hof van Cassatie, een hof van beroep of een arbeidshof.

De eerste voorzitter is de benaming die gegeven wordt aan de hoogste magistraat van de zittende magistratuur op het niveau van het Hof van Cassatie, het hof van beroep en het arbeidshof.

Hij staat in voor het beheer en de organisatie respectievelijk van het Hof van Cassatie, het hof van beroep of het arbeidshof.

Hij kan zich laten bijstaan door een voorzitter en één of meer afdelingsvoorzitters op het niveau van het Hof van Cassatie en één of meer kamervoorzitters op het niveau van het hof van beroep of het arbeidshof.

Zittende magistraten
De kamervoorzitter is een beroepsmagistraat die deel uitmaakt van het hof van beroep of het arbeidshof.

De kamervoorzitter kan zowel een kamer met drie magistraten leiden als een kamer met één magistraat.

Zittende magistraten
Raadsheren zijn magistraten die deel uitmaken van het Hof van Cassatie, het hof van beroep of het arbeidshof.

Het Hof van Cassatie bestaat uit een eerste voorzitter, een voorzitter en raadsheren. In het Hof van Cassatie zetelen de raadsheren niet alleen maar maken deel uit van een kamer.

Het hof van beroep bestaat uit een eerste voorzitter, kamervoorzitters en raadsheren. In het hof van beroep kunnen de raadsheren zowel alleen als in een kamer (drie magistraten) zitting hebben.

Het arbeidshof bestaat uit een eerste voorzitter, kamervoorzitters, raadsheren en raadsheren in sociale zaken. In het arbeidshof zetelen de raadsheren alleen, meestal bijgestaan door raadsheren in sociale zaken. Raadsheren in sociale zaken zijn geen beroepsrechters. In zaken van collectieve schuledenregeling zetelen de raadsheren alleen, dus zonder raadsheren in sociale zaken.

Zittende magistraten
De rechter in de familie- en jeugdrechtbank is een rechter die gespecialiseerd is in het familie- en jeugdrecht.

Er bestaat ook een familie- en jeugdrechter in hoger beroep.

De familie- en jeugdrechtbank in eerste aanleg en in hoger beroep behandelt alle familiale geschillen, op een aantal uitzonderingen na.

Zittende magistraten
Een plaatsvervangend raadsheer is een persoon die aan een aantal wettelijke voorwaarden moet voldoen en opgeroepen wordt om te zetelen in een hof van beroep of een arbeidshof als de werkende raadsheer afwezig is (bv. door ziekte).

Het gaat daarbij meestal om advocaten, notarissen of universiteitsprofessoren.

Staande magistraten
De leiding van het Openbaar Ministerie bij het Hof van Cassatie, het hof van beroep en het arbeidshof berust bij de procureur-generaal.

Er is een procureur-generaal bij het Hof van Cassatie, bij het hof van beroep en het arbeidshof.

De procureur-generaal is de hoogste magistraat bij het Openbaar Ministerie (de dienst wordt parket-generaal genoemd).

Hij wordt bijgestaan door advocaten-generaal op het niveau van het parket-generaal bij het Hof van Cassatie, door advocaten-generaal en substituten-procureur-generaal op het niveau van het parket-generaal bij het hof van beroep en door advocaten-generaal en substituten-generaal op het niveau van het auditoraat-generaal bij het arbeidshof.

De benaming procureur-generaal wordt dus voor verschillende functies gebruikt:

  • het hoofd van het parket-generaal bij het Hof van Cassatie.
  • het hoofd van het parket-generaal bij de hoven van beroep en het arbeidshof. De procureur-generaal is dezelfde persoon bij het hof van beroep en het arbeidshof.

In het Hof van Assisen wordt het ambt van Openbaar Ministerie waargenomen door de procureur-generaal van het hof van beroep zelf of door de eerste advocaat-generaal, een advocaat-generaal of een substituut-procureur-generaal bij het hof van beroep.

Nuttige links

Staande magistraten
De eerste advocaat-generaal is de magistraat van het Openbaar Ministerie, die hiërarchisch juist onder de procureur-generaal staat.

De procureur-generaal heeft de leiding over het parket-generaal en het auditoraat-generaal.

Bij het parket-generaal wordt de procureur-generaal bijgestaan door een eerste advocaat-generaal, advocaten-generaal en substituten-procureur-generaal.

Bij het auditoraat-generaal wordt de procureur-generaal bijgestaan door een eerste advocaat-generaal, advocaten-generaal en substituten-generaal.

Nuttige links

Staande magistraten
De advocaat-generaal is een lid van het Openbaar Ministerie en zetelt in het Hof van Cassatie, het hof van beroep of het arbeidshof.

Bij het parket-generaal wordt de procureur-generaal bijgestaan door een eerste advocaat-generaal, advocaten-generaal en substituten-procureur-generaal.

Bij het auditoraat-generaal wordt de procureur-generaal bijgestaan door een eerste advocaat-generaal, advocaten-generaal en substituten-generaal.

Nuttige links

Staande magistraten
De substituut-procureur-generaal is een magistraat van het Openbaar Ministerie bij het hof van beroep.

Nuttige links

Griffie
De hoofdgriffier is verantwoordelijk voor de goede werking van de griffie en heeft de leiding over de griffie.

Algemeen.

Er is één griffie en dus ook één hoofdgriffier per rechtscollege.

Bij de uitvoering van zijn taken, wordt hij bijgestaan door één of meer griffiers-hoofden van dienst, griffiers en administratief personeel.

Vredegerechten en politierechtbanken.

Er is per arrondissement één hoofdgriffier voor de vredegerechten en de politierechtbank samen. Zowel in de politierechtbank als in de vredegerechten wordt de arrondissementele hoofdgriffier bij de uitvoering van zijn taken bijgestaan door één of meer griffiers-hoofden van dienst, griffiers en administratief personeel.

Griffie
De hoofdgriffier wordt bijgestaan door griffiers-hoofden van dienst en griffiers.

Onverminderd de taken en bijstand die de griffiers vervullen, neemt de griffier-hoofd van dienst, onder het gezag en toezicht van de hoofdgriffier, deel aan de leiding van de griffie.

De hoofdgriffier kan een of meer griffiers-hoofden van dienst aanwijzen als afdelingsgriffier om hem bij te staan bij de leiding van een afdeling.

Griffie
De griffier staat de rechter bij in de uitoefening van zijn gerechtelijke functie.

De griffier vervult de griffietaken en staat de magistraat bij in alle verrichtingen van diens ambt.

Op deze regel wordt slechts een uitzondering gemaakt, namelijk wanneer de griffier om dringende redenen  niet aanwezig kan zijn.

De griffier heeft volgende taken:

  • het openstellen van de griffie voor het publiek;
  • het voeren van de boekhouding van de griffie;
  • het verlijden van de akten waarmee hij belast is, het bewaren van de minuten, registers en alle akten van het gerecht waarbij hij is aangesteld en het geven van uitgiften, uittreksels of afschriften;
  • het bewaren van de rechtsdocumentatie inzake wetgeving, rechtspraak en rechtsleer ten behoeve van de rechters;
  • het opmaken van de tabellen, statistieken en andere documenten, waarmee hij bij wet of besluit belast is; het bijhouden van de registers en repertoria;
  • het zorgen voor de bewaring van de waarden, documenten en voorwerpen die krachtens de wet ter griffie zijn neergelegd;
  • het nemen van passende maatregelen om alle archiefbescheiden die hij onder zijn beheer heeft in goede staat te bewaren, om ze te ordenen en te inventariseren, ongeacht hun vorm, structuur en inhoud.

De griffier verleent ook bijstand aan de magistraat:

  • hij bereidt de taken van de magistraat voor;
  • hij is aanwezig op de terechtzitting;
  • hij notuleert het verloop van de rechtszaken en de uitspraken;
  • hij geeft akte van de verschillende formaliteiten waarvan de vervulling moet worden vastgesteld en verleent er authenticiteit aan;
  • hij stelt de dossiers van de rechtspleging op en ziet, in het kader van zijn bevoegdheid, toe op de naleving van de geldende regelgeving.

Er zijn één of meer griffiers aanwezig in elk rechtscollege (vredegerecht, politierechtbank, rechtbank van eerste aanleg, ondernemingsrechtbank, arbeidsrechtbank enz.)

Griffie
In elk rechtscollege (vredegerecht, rechtbank van eerste aanleg, enz.) is er een griffie.

Algemeen

De griffie bestaat meestal uit een hoofdgriffier, één of meer griffiers-hoofden van dienst, één of meer griffiers en griffiepersoneel.

De griffier heeft niet alleen administratieve taken zoals het verloop van de zitting opvolgen, documenten opstellen of afschriften geven. Daarnaast is hij ook een volwaardige medewerker van de rechter en officieel bewaarder van veel documenten. In die zin werkt hij mee aan het vlotte verloop van alle activiteiten op het rechtscollege.

Het takenpakket van de griffier kan verschillen naargelang het soort rechtbank (vredegerecht, rechtbank eerste aanleg, arbeidsrechtbank, enz.).

In de griffie wordt er vaak nog ander personeel tewerkgesteld, zoals assistenten en medewerkers.

Vredegerecht.

Elk vredegerecht heeft een eigen griffie, samengesteld uit één of meer griffiers en griffiepersoneel, die onder de leiding staan van de arrondissementele hoofdgriffier van de vredegerechten en de politierechtbank.  De hoofdgriffier wordt bijgestaan door één of meerdere griffiers-hoofden van dienst bij de vredegerechten. In elk plaatselijk vredegerecht zal de hoofdgriffier bovendien een plaatselijk leidinggevende griffier aanwijzen om hem bij te staan in de dagelijkse leiding van die griffie. In elke griffie worden de griffiers bijgestaan door administratief personeel (assistenten en medewerkers).

Politierechtbank.

Elke politierechtbank heeft een eigen griffie, samengesteld uit één of meer griffiers en griffiepersoneel, die onder de leiding staan van de arrondissementele hoofdgriffier van de vredegerechten en de politierechtbank.  De hoofdgriffier wordt in de meeste arrondissementen bijgestaan door één of meerdere griffiers-hoofden van dienst bij de politierechtbank, die hij kan aanwijzen tot leidinggevende van een afdeling van de politierechtbank. In elke griffie worden de griffiers bijgestaan door administratief personeel (assistenten en medewerkers).

Andere
Een advocaat verleent bijstand en treedt in juridische aangelegenheden gewoonlijk als vertegenwoordiger van een partij op.

Indien u meer informatie wenst over de specifieke rol van een advocaat, kunt u terecht op de website van de Orde van Vlaamse Balies.

Daar vindt u een beschrijving van zijn taken. Bovendien vindt u hier hoeveel het ereloon van een advocaat bedraagt en hoe u een advocaat kan kiezen.

Er bestaan verschillende ordes, namelijk:

  • de Orde van advocaten, in ieder gerechtelijk arrondissement, behoudens in Brussel waar er een Nederlandstalige orde is en een Franstalige orde;
  • de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie;
  • de Orde van Vlaamse Balies en de Ordre des barreaux francophones et germanophone.

Tenslotte bestaat er ook nog een Federale  Raad van de balies.

De Federale Raad van de balies bestaat uit tien leden van wie er telkens vijf respectievelijk, voor een termijn van twee jaar, eenmaal hernieuwbaar, afgevaardigd worden door de Orde van Vlaamse balies en de Ordre des barreaux francophones et germanophone. De Raad wordt voorgezeten door de stafhouder van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie.

De advocaten die minstens 10 jaar bij de balie zijn ingeschreven en slagen voor het examen van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie, kunnen door de Koning benoemd worden tot advocaat bij het Hof van Cassatie. Het aantal advocaten bij het Hof van Cassatie is zeer beperkt.

Nuttige links

Andere
De referendaris is een doctor, licentiaat of master in de rechten die de magistraat van de zetel bijstaat.

Er kunnen referendarissen worden aangesteld in de hoven van beroep, de arbeidshoven en de verschillende rechtbanken. Zij staan de magistraten van de zetel bij, maar zijn zelf geen magistraten.

Er zijn ook referendarissen bij het Hof van Cassatie die zowel de raadsheren als de leden van het Parket-Generaal bijstaan.

De referendarissen bereiden het juridisch werk van de magistraten voor en volgen daarbij hun aanwijzingen. Zij mogen evenwel geen griffietaken uitvoeren.

De referendarissen staan onder het gezag en toezicht van de korpschef van het rechtscollege waaraan zij zijn aangesteld.

Hoger beroep

Als een van de partijen het oneens is met een beslissing van de rechtbank van eerste aanleg, inclusief de familie- en jeugdrechtbank, of de rechtbank van koophandel, kan deze in beroep gaan bij het hof van beroep. Het hof van beroep onderzoekt de rechtszaak dan een tweede keer.

Wat is een hoger beroep?

Hoger beroep is een rechtsmiddel dat wordt ingesteld tegen een beslissing van de eerste rechter, waardoor de zaak een tweede keer wordt onderzocht, in de mate waarin het hoger beroep werd ingesteld.

Elke partij – de veroordeelde, de burgerlijke partij, de eisende partij, de verwerende partij of het Openbaar Ministerie – kan in beroep gaan, behalve in de gevallen waarin geen hoger beroep mogelijk is.

Hoe verloopt een hoger beroep?

Het hoger beroep in burgerlijke zaken kan op verschillende manieren worden ingesteld:

  • door middel van een akte van de gerechtsdeurwaarder die aan de tegenpartij wordt betekend;
  • door middel van een tegensprekelijk verzoekschrift dat op de griffie van het gerecht in hoger beroep wordt ingediend;
  • door middel van een aangetekende brief in de door de wet bepaalde gevallen;
  • door middel van een conclusie ten aanzien van een partij die reeds in het geding aanwezig is.

De akte van hoger beroep moet een aantal verplichte vermeldingen bevatten en moet ook binnen een bepaalde termijn worden ingesteld.

De procedure in hoger beroep is in grote lijnen dezelfde als de procedure voor de eerste rechter.

Het hoger beroep in strafzaken kan worden ingesteld door het Openbaar Ministerie, de beklaagde, de burgerlijke partij, de burgerrechtelijk aansprakelijke partij enz.

Het hoger beroep door het Openbaar Ministerie kan worden ingesteld door een verklaring ter griffie van het gerecht dat het vonnis heeft gewezen.

Indien het hoger beroep wordt ingesteld door het openbaar ministerie van het gerecht waar de zaak in hoger beroep moet behandeld worden, moet het hoger beroep worden ingesteld door middel van een gerechtsdeurwaardersexploot.

De beklaagde en de andere partijen kunnen eveneens hoger beroep instellen door een verklaring ter griffie van het gerecht dat het vonnis heeft gewezen.

De beklaagde die aangehouden is, kan hoger beroep instellen door een verklaring in te dienen bij de directeur van de strafinrichting. Hij kan bovendien een verklaring indienen op de griffie.

Het hoger beroep moet worden ingesteld binnen een wettelijk bepaalde termijn.

Het verloop van de procedure in hoger beroep is grotendeels dezelfde als de procedure voor de eerste rechter.