Het hof van assisen behandelt de zwaarste misdrijven, zoals moord en doodslag, poging to moord, poging tot doodslag, gijzeling met dodelijke afloop, zware zedendelicten, enz.

11 assisenhoven

Zetel van de hoven van assisen.

Het hof van assisen zetelt in principe in de hoofdplaats van de verschillende provincies en in het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad. Er zijn dus 11 assisenhoven in België, namelijk Aarlen, Antwerpen, Bergen, Brugge, Brussel, Gent, Leuven, Luik, Namen, Nijvel of Tongeren, naar gelang van het geval.

Kamers en samenstelling.

Het hof van assisen is geen permanent rechtscollege.

Het wordt samengesteld telkens wanneer een beschuldigde naar het hof van assisen wordt verwezen.

Meer over de samenstelling van het rechtscollege, vindt u onder 'zittende magistraten'.

Openbaar ministerie.

Het openbaar ministerie bij het hof van assisen wordt waargenomen door de procureur-generaal van het hof van beroep, de eerste advocaat-generaal, een advocaat-generaal of een substituut-procureur-generaal.

Meer uitleg over het openbaar ministerie vindt u onder 'staande magistraten'.

Griffie.

Voor meer uitleg over de griffier en de griffie, zie hieronder onder "griffier".

Bevoegdheden.

Het hof van assisen behandelt volgende zaken: misdaden, politieke misdrijven en durkpersmisdrijven.

U kan hier een brochure downloaden over het hof van assisen (afkomstig van de FOD Justitie)

Bevoegdheden hof van assisen

Misdaden

Het hof van assisen behandelt de zwaarste misdrijven, zoals moord en doodslag, poging to moord, poging tot doodslag, gijzeling met dodelijke afloop, zware zedendelicten enz.

Concreet is het hof van assisen bevoegd voor niet-gecorrectionaliseerde misdaden. Dit zijn misdaden waarvoor geen verzachtende omstandigheden werden aangenomen. In de praktijk worden een aantal misdaden immers gecorrectionaliseerd. In dat geval worden er verzachtende omstandigheden aangenomen en worden deze misdaden voor de correctionele rechtbank gebracht. Deze misdaden moeten bestraft worden met een gevangenisstraf van meer dan 5 jaar.

Bijlagen

Politieke misdrijven

Het Hof van Assisen neemt ook kennis van politieke misdrijven


Een politiek misdrijf kan omschreven worden als een misdrijf dat zowel door zijn opzet als door zijn uitwerking een directe aanslag op de instellingen van het land uitmaakt.

De wet bevat geen uitdrukkelijke definitie van het politiek misdrijf en verklaart dus niet wat daarmee bedoeld wordt. Door het evolutief karakter van het begrip is het immers de bedoeling dat rechtspraak en rechtsleer hieraan een definitie geven.


Drukpersmisdrijven

Het hof van assisen behandelt ook drukpersmisdrijven.

Een drukpersmisdrijf wordt door de rechtspraak en rechtsleer omschreven als 'de uiting van een idee of mening die een inbreuk op de strafwet uitmaakt door middel van een gedrukt geschrift of een gelijkaardig procédé, mits aan het geschrift dat het misdrijf bevat een daadwerkelijke publiciteit wordt gegeven'.​

De definitie van drukpersmisdrijven is eveneens niet in de wetgeving voorzien.

Samenstelling hof van assisen

Voorzitter

Zittende magistraten
De voorzitter heeft de leiding respectievelijk over een aantal vredegerechten en politierechtbanken, een rechtbank van eerste aanleg, een arbeidsrechtbank of een ondernemingsrechtbank. Daarnaast bestaat er ook een voorzitter in het Hof van Cassatie die onder de Eerste Voorzitter van het Hof van Cassatie staat en een voorzitter in het hof van assisen.

Het ambt van "voorzitter" wordt toegewezen voor een leidinggevende functie in verschillende rechtscolleges.

In de rechtbanken van eerste aanleg, de ondernemingsrechtbanken en de arbeidsrechtbanken bestaat een hiërarchische structuur.

De rechtbank van eerste aanleg bestaat uit:

  • een voorzitter;
  • al naargelang het geval, geen, één of meer afdelingsvoorzitters;
  • één of meer ondervoorzitters;
  • één of meer rechters.

De ondernemingsrechtbank bestaat uit :

  • één voorzitter
  • een of meer afdelingsvoorzitters (behalve in de rechtbanken zonder afdelingen)
  • een of meer ondervoorzitters (afhankelijk van de wettelijke vastgestelde personeelsformatie)
  • rechters (beroepsmagistraten)
  • rechters in ondernemingszaken, die onder hen een voorzitter in ondernemingszaken aanwijzen (geen beroepsmagistraten).

De arbeidsrechtbank bestaat uit:

  • een voorzitter;
  • al naargelang het geval, geen, één of meer afdelingsvoorzitters;
  • één of meer ondervoorzitters;
  • één of meer rechters;
  • meerdere rechters in sociale zaken (geen beroepsmagistraten).

De voorzitter wordt bijgestaan door één of meer afdelingsvoorzitters en staat in voor de algemene leiding van de rechtbank.

De afdelingsvoorzitter staat in voor de dagelijkse leiding van de rechtbank, onder gezag van de voorzitter en heeft een aantal specifieke bevoegdheden.

Hij kan zich voor de leiding en organisatie laten bijstaan door één of meer ondervoorzitters.

De structuur van het Hof van Cassatie ziet er als volgt uit:

  • eerste voorzitter;
  • voorzitter;
  • afdelingsvoorzitter;
  • raadsheren.

Sinds de gerechtelijke hervorming van 2013 bestaat er ook een voorzitter van de vrederechters en de rechters in de politierechtbank. Binnen het arrondissement leidt, organiseert en coördineert deze voorzitter de vredegerechten en de politierechtbanken.

De structuur van de vredegerechten en politierechtbanken ziet er als volgt uit:

  • een voorzitter voor alle vredegerechten en de politierechtbank van het arrondissement;
  • een ondervoorzitter die zelf rechter in de politierechtbank is als de vrederechter voorzitter is, of omgekeerd;
  • de vrederechters en de rechters in de politierechtbank.

Rechter in assisen

Zittende magistraten
Het hof van assisen wordt geleid door een magistraat van het hof van beroep en wordt daarvoor bijgestaan door twee rechters uit een rechtbank van eerste aanleg van het ressort waar het assisenhof zitting heeft.

Het hof van assisen bestaat uit drie beroepsmagistraten, namelijk een voorzitter (magistraat van het hof van beroep) en twee assesoren (magistraten van de rechtbank van eerste aanleg).

Nuttige links

Procureur-generaal

Staande magistraten
De leiding van het Openbaar Ministerie bij het Hof van Cassatie, het hof van beroep en het arbeidshof berust bij de procureur-generaal.

Er is een procureur-generaal bij het Hof van Cassatie, bij het hof van beroep en het arbeidshof.

De procureur-generaal is de hoogste magistraat bij het Openbaar Ministerie (de dienst wordt parket-generaal genoemd).

Hij wordt bijgestaan door advocaten-generaal op het niveau van het parket-generaal bij het Hof van Cassatie, door advocaten-generaal en substituten-procureur-generaal op het niveau van het parket-generaal bij het hof van beroep en door advocaten-generaal en substituten-generaal op het niveau van het auditoraat-generaal bij het arbeidshof.

De benaming procureur-generaal wordt dus voor verschillende functies gebruikt:

  • het hoofd van het parket-generaal bij het Hof van Cassatie.
  • het hoofd van het parket-generaal bij de hoven van beroep en het arbeidshof. De procureur-generaal is dezelfde persoon bij het hof van beroep en het arbeidshof.

In het Hof van Assisen wordt het ambt van Openbaar Ministerie waargenomen door de procureur-generaal van het hof van beroep zelf of door de eerste advocaat-generaal, een advocaat-generaal of een substituut-procureur-generaal bij het hof van beroep.

Nuttige links

Eerste advocaat-generaal

Staande magistraten
De eerste advocaat-generaal is de magistraat van het Openbaar Ministerie, die hiërarchisch juist onder de procureur-generaal staat.

De procureur-generaal heeft de leiding over het parket-generaal en het auditoraat-generaal.

Bij het parket-generaal wordt de procureur-generaal bijgestaan door een eerste advocaat-generaal, advocaten-generaal en substituten-procureur-generaal.

Bij het auditoraat-generaal wordt de procureur-generaal bijgestaan door een eerste advocaat-generaal, advocaten-generaal en substituten-generaal.

Nuttige links

Advocaat-generaal

Staande magistraten
De advocaat-generaal is een lid van het Openbaar Ministerie en zetelt in het Hof van Cassatie, het hof van beroep of het arbeidshof.

Bij het parket-generaal wordt de procureur-generaal bijgestaan door een eerste advocaat-generaal, advocaten-generaal en substituten-procureur-generaal.

Bij het auditoraat-generaal wordt de procureur-generaal bijgestaan door een eerste advocaat-generaal, advocaten-generaal en substituten-generaal.

Nuttige links

Substituut-procureur-generaal

Staande magistraten
De substituut-procureur-generaal is een magistraat van het Openbaar Ministerie bij het hof van beroep.

Griffier

Griffie
De griffier staat de rechter bij in de uitoefening van zijn gerechtelijke functie.

De griffier vervult de griffietaken en staat de magistraat bij in alle verrichtingen van diens ambt.

Op deze regel wordt slechts een uitzondering gemaakt, namelijk wanneer de griffier om dringende redenen  niet aanwezig kan zijn.

De griffier heeft volgende taken:

  • het openstellen van de griffie voor het publiek;
  • het voeren van de boekhouding van de griffie;
  • het verlijden van de akten waarmee hij belast is, het bewaren van de minuten, registers en alle akten van het gerecht waarbij hij is aangesteld en het geven van uitgiften, uittreksels of afschriften;
  • het bewaren van de rechtsdocumentatie inzake wetgeving, rechtspraak en rechtsleer ten behoeve van de rechters;
  • het opmaken van de tabellen, statistieken en andere documenten, waarmee hij bij wet of besluit belast is; het bijhouden van de registers en repertoria;
  • het zorgen voor de bewaring van de waarden, documenten en voorwerpen die krachtens de wet ter griffie zijn neergelegd;
  • het nemen van passende maatregelen om alle archiefbescheiden die hij onder zijn beheer heeft in goede staat te bewaren, om ze te ordenen en te inventariseren, ongeacht hun vorm, structuur en inhoud.

De griffier verleent ook bijstand aan de magistraat:

  • hij bereidt de taken van de magistraat voor;
  • hij is aanwezig op de terechtzitting;
  • hij notuleert het verloop van de rechtszaken en de uitspraken;
  • hij geeft akte van de verschillende formaliteiten waarvan de vervulling moet worden vastgesteld en verleent er authenticiteit aan;
  • hij stelt de dossiers van de rechtspleging op en ziet, in het kader van zijn bevoegdheid, toe op de naleving van de geldende regelgeving.

Er zijn één of meer griffiers aanwezig in elk rechtscollege (vredegerecht, politierechtbank, rechtbank van eerste aanleg, ondernemingsrechtbank, arbeidsrechtbank enz.)

Gezworene - Jury

Andere
Het hof van assisen wordt bijgestaan door een jury van 12 door het lot aangewezen gezworenen.

Het hof van assisen wordt bijgestaan door een jury van twaalf door het lot aangewezen gezworenen.

Om als gezworene op de algemene lijst van gezworenen te worden ingeschreven moet men:

  • ingeschreven zijn op de lijst van de kiezers voor de Wetgevende Kamers;
  • de burgerlijke en politieke rechten genieten;
  • volle 28 jaar en minder dan 65 jaar oud zijn op het ogenblik van het opmaken van de lijsten op de gemeenten;
  • kunnen lezen en schrijven;
  • geen strafrechtelijke veroordeling tot een gevangenisstraf van meer dan 4 maanden, tot een straf onder elektronisch toezicht van meer dan 4 maanden, tot een werkstraf van meer dan zestig uur of tot een autonome probatiestraf van een jaar of meer hebben opgelopen.

De algemene lijst van gezworenen wordt om de vier jaar opgemaakt uit een gemeentelijke lijst, een provinciale lijst en een definitieve lijst.

Per zaak wordt er een bijzondere lijst van gezworenen opgemaakt. Dit gebeurt door  uitloting van een aantal namen (60).

Voor meer informatie over het Hof van Assisen en uitleg over de jury, klik hier

 

Advocaat

Andere
Een advocaat verleent bijstand en treedt in juridische aangelegenheden gewoonlijk als vertegenwoordiger van een partij op.

Indien u meer informatie wenst over de specifieke rol van een advocaat, kunt u terecht op de website van de Orde van Vlaamse Balies.

Daar vindt u een beschrijving van zijn taken. Bovendien vindt u hier hoeveel het ereloon van een advocaat bedraagt en hoe u een advocaat kan kiezen.

Er bestaan verschillende ordes, namelijk:

  • de Orde van advocaten, in ieder gerechtelijk arrondissement, behoudens in Brussel waar er een Nederlandstalige orde is en een Franstalige orde;
  • de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie;
  • de Orde van Vlaamse Balies en de Ordre des barreaux francophones et germanophone.

Tenslotte bestaat er ook nog een Federale  Raad van de balies.

De Federale Raad van de balies bestaat uit tien leden van wie er telkens vijf respectievelijk, voor een termijn van twee jaar, eenmaal hernieuwbaar, afgevaardigd worden door de Orde van Vlaamse balies en de Ordre des barreaux francophones et germanophone. De Raad wordt voorgezeten door de stafhouder van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie.

De advocaten die minstens 10 jaar bij de balie zijn ingeschreven en slagen voor het examen van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie, kunnen door de Koning benoemd worden tot advocaat bij het Hof van Cassatie. Het aantal advocaten bij het Hof van Cassatie is zeer beperkt.

Nuttige links

Procedures hof van assisen

Assisenzaak

Hierna wordt zeer kort het verloop van een assisenzaak geschetst.

Het hof van assisen zetelt in principe per provincie en wordt samengesteld telkens als de kamer van inbeschuldigingstelling een zaak naar het hof van assisen verwezen heeft.

Wenst u meer te weten over de bevoegdheid van het hof van assisen, klik dan hier.

Wat is een assisenzaak?

Het hof van assisen is geen permanent strafrechtscollege. Het wordt samengesteld telkens wanneer een beschuldigde door de kamer van inbeschuldigingstelling naar het assisenhof wordt verwezen.

Hoe verloopt een assisenzaak?

Het hof.

Het hof van assisen bestaat uit drie beroepsmagistraten, namelijk een voorzitter (lid van het hof van het beroep) en twee assessoren (leden van de rechtbank van eerste aanleg).

De voorzitter wordt voor één of meerdere zaken door de eerste voorzitter van het hof van beroep aangewezen, terwijl de assessoren per zaak worden aangewezen door de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg

Het openbaar ministerie.

Het ambt van Openbaar Ministerie wordt uitgeoefend door de procureur-generaal bij het hof van beroep, die zijn bevoegdheid kan overdragen hetzij aan een advocaat-generaal of substituut-procureur-generaal hetzij aan een lid van het parket bij de rechtbank van eerste aanleg van de plaats waar het hof zetelt.

De griffier.

Het ambt van griffier wordt uitgeoefend door een griffier van de rechtbank van eerste aanleg van de plaats waar het hof van assisen zetelt. Hij wordt aangewezen door de hoofdgriffier van de rechtbank van eerste aanleg.

De jury.

Het hof van assisen wordt bijgestaan door een jury van twaalf door het lot aangewezen gezworenen.

Om op de algemene lijst van gezworenen te worden ingeschreven moet men:

  • ingeschreven zijn op de lijst van de kiezers voor de Wetgevende Kamers;
  • de burgerlijke en politieke rechten genieten;
  • minstens 30 jaar en hoogstens 65 jaar oud zijn op het ogenblik van het opmaken van de lijsten op de gemeenten;
  • kunnen lezen en schrijven.

De algemene lijst van gezworenen wordt om de vier jaar opgemaakt uit een gemeentelijke lijst, een provinciale lijst en een definitieve lijst.

Per zaak wordt er een bijzondere lijst van gezworenen opgemaakt. Dit gebeurt door uitloting van een aantal namen (60).

De beschuldigde verschijnt in persoon en wordt bijgestaan door één of meerdere advocaten.

De benadeelde (of zijn erfgenamen) kan in persoon verschijnen en/of bijgestaan worden door één of meerdere advocaten.

Zowel de beschuldigde als de burgerlijke partij kunnen een beroep doen op kosteloze rechtsbijstand en/of een pro deo-advocaat, ten minste als zij aan bepaalde voorwaarden voldoen.

Samengevat verloopt het assisenproces als volgt:

  • neerlegging van lijst van getuigen;
  • preleminaire zitting voor de aanvang van de zaak met alle partijen doch zonder de jury met vaststelling van de lijst van getuigen;
  • samenstelling van de jury (twaalf leden) en een aantal plaatsvervangende juryleden en eedaflegging door de jury;
    • zowel het openbaar ministerie als de verdediging mogen bij de samenstelling van de jury een aantal gezworenen wraken; zij hoeven de reden van hun wraking niet kenbaar te maken;
  • voorlezing van de akte van inbeschuldigingstelling (geschreven stuk, opgesteld door het openbaar ministerie, dat een samenvatting van de zaak bevat);
  • voorlezing (eventueel) van de akte van verdediging (opgemaakt door de verdediging van de beschuldigde);
  • verhoor van de beschuldigde door de voorzitter van het hof van assisen;
  • voorlezing van de lijst van de getuigen, opgeroepen door het Openbaar Ministerie, de burgerlijke partij en de beschuldigde;
  • burgerlijke partijstelling door de benadeelde of zijn erfgenamen (ook in een eerder stadium van de procedure mogelijk);
  • in beginsel worden eerst de getuigen over de feiten gehoord en als laatste de moraliteitsgetuigen; getuigen over de feiten kunnen tegelijk moraliteitsgetuigen zijn en omgekeerd
  • in principe leggen alle getuigen een eed af (hetzij als deskundige en als getuige hetzij als getuige alleen; hierop bestaan een aantal uitzonderingen)
  • requisitorium (vordering) van het openbaar ministerie;
  • pleidooien van de burgerlijke partij;
  • pleidooien van de verdediging;
  • laatste woord aan de beschuldigde;
  • eventueel replieken van het openbaar ministerie, de burgerlijke partij, de beschuldigde en opnieuw laatste woord van de beschuldigde;
  • vraagstelling door de voorzitter van het hof van assisen (vragen te beantwoorden door de jury);
  • uitleg over de vraagstelling door de voorzitter;
  • onderrichting door de voorzitter aan de jury over de werkwijze van beraadslaging;
  • overhandiging van het dossier en de stukken aan de jury;
  • beraadslaging door de jury en het Hof (zonder de plaatsvervangende gezworenen); het hof heeft evenwel geen stemrecht, tenzij bij een eenvoudige meerderheid;
  • antwoord van de jury over de gestelde vragen en voorlezing van het arrest over de schuldvraag;
  • debat over de straftoemeting door het openbaar ministerie en de verdediging (de burgerlijke partij komt hier niet tussen);
  • beraadslaging door het hof samen met de jury over de op te leggen straf;
  • gemotiveerde uitspraak door het hof (arrest);
  • op dezelfde dag of later, als er een burgerlijke partij is, behandeling van de vordering van de burgerlijke partij.